#26 Sztuka używania barw.
Kolor czy barwa?
-----------------------
Po polsku barwa to odpowiednik angielskiego słowa colour/color. Poprawnie powinniśmy używać określenia barwa żółta, czerwona, zielona. Potocznie używany "kolor" nie jest nazbyt prawidłowy. Wielka (30 tomowa) encyklopedia PWN, Polska Norma i inne źródła dość jednoznacznie opowiadają się za poprawnością słowa barwa, odcień barwy a nie kolor czy kolor koloru.
Dodam tylko, że sam często, nawet nazbyt często, używam słowa kolor choć poprawnie powinienem mówić barwa.
Wiecej na ten temat można znaleźć tu: http://www.swiatdruku.com.pl/archiwum/2000_09/01.htm
Barwa w fotografii.
-------------------------
Z wielu elementów, kształtujących odbiór fotografi czy obrazu, barwy są uważane za narzędzie o największej sile oddziaływania. Barwy wywołują silne wrażenia emocjonalne. Każdy z nas szczególnie lubi niektóre barwy czasami nienawidząc innych. Silne, ostre barwy mocno przyciągają nasza uwagę, gdy spłowiałe odcienie świetne wpisują się w tło. Niektóre barwy mają oddziaływanie uspokajające, inne odwrotnie, ekscytują, przyciągają uwagę czy ostrzegają. Często nasze odczucia są silniejsze gdy barwy na obrazie tworzą kombinacje. Niektóre z nich odbieramy pozytywnie – mówimy, ze barwy pasuja do siebie, inne odbieramy jako dysonans.
Jedne barwy odziaływują na nas silniej, inne słabiej. Podstawowa wiedza o teorii barw może nam bardzo pomóc w fotografii.
Trzy barwy są uważane za podstawowe. Niektórzy zapewne się zdziwią i zechcą polemizować bo nie są to barwy RGB (RGB to barwy podstawowe w fizyce i technice). W naszym odbiorze emocjonalnym, w sztuce za podstawowe uważane są barwy: czerwona, żółta i niebieska.
Niespodzianka, prawda? Te trzy barwy najmocniej przyciągają naszą uwagę. Żółta jest najjaśniejszą, ma walory ostrzegawcze i łatwo przyciąga naszą uwagę. Niebieska, zwłaszcza na większych powierzchniach, przyciąga wzrok. Czerwona ma na nas najsilniejsze oddziaływanie. A co z zieloną? Zieleń wpływa na nas kojąco. Nasze oczy odpoczywają. To nie jest nasza barwa podstawowa. Już widzę się obiektem ataku, że to bzdura i że od zawsze podstawowymi barwami są RGB (czerwona, zielona, niebieska). Zanim zaczniesz myślec o mnie źle zajrzyj tutaj: http://www.sklep.wsip.com.pl/ksiegar...3531_16-17.pdf - to książeczka dla dzieci o barwach. Od dawna, od setek lat, w malarstwie posługiwano się właśnie takim kołem barwnym i takim doborem barw podstawowych. Podobnie piszą na ten temat tutaj: http://www.sanford-artedventures.com...lor_wheel.html i na wielu innych stronach internetowych
Proszę zwrócić uwagę, że barwy podstawowe w malarstwie, fotografii czy innych dziedzinach sztuki maja niewiele wspólnego z barwami podstawowymi w fizyce, modelach addytywnych czy subtraktywnych. To nasz odbiór, a nie matematyka czy fizyka, zadecydował o takim podziale barw. Nie tylko to. Zieloną farbę otrzymamy ze zmiesznia żółtej i niebieskiej. Żółtej farby nie da się uzyskać w wyniku mieszania (poza mieszaniem białej i żółtej) co zapewne było jednym z czynników ustalających barwy podstawowe.
Tu muszę szczególnie mocno podkreślić - ten model nie ma nic wspólnego z modelami "fizycznymi", nic wspólnego z kolorymetrią i modelami CIE, nic wspólnego z tym co nazywamy "zarządzaniem barwą". To zasady naszego emocjonalnego odbioru barw i nasza ich interpretacja. To tylko próba usystematyzowania głównych zasad doboru barw i wzajemnego ich oddziaływania na człowieka.
Jako, że nie piszę tutaj o modelu RGB to i to co na obrazku zostało przedstawione jako np. czerwone nie jest "czystą" czerwienią z modelu RGB. To raczej barwa ceglasto-czerwona.
Koło barw.
----------------
Koło barw jest bardzo poręcznym narzędziem ułatwiającym zrozumienie i wyczucie barw. Umożliwia zrozumienie zależności pomiędzy nimi. Wzajemne relacje i wzajemne oddziaływanie na siebie poszczególnych barw zależą od wzajemnego położenia w „kole barw”.
Należy tu szczególnie mocno podkreślić że „koło barw” nie ma nic wspólnego z „korekcją barw” również przedstawianą w postaci koła w programach typu Capture One czy DPP i często również nazywaną kołem barw.. Koło „korekcji barw” to RGB i model addytywny. Czysta fizyka. Koło barw to nasze odczucia chociaż fizyki trochę też.
Koło barw powstaje z ułożenia w okręgu barw ułożonych zgodnie z ruchem wskazówek zegara i w kolejności barw tęczy. Barwy podstawowe są ułożone co 120° stopni od siebie. Na obrazku poniżej literami oznaczono:
P – barwy podstawowe – czerwony, żólty, niebieski
s – barwy wtórne drugorzędne (secondary) – zielony, purpurowy (fioletowy), pomarańczowy
t – barwy wtórne trzeciorzędne (tertiary) - barwy pośrednie pomarańczowo-czerwony, pomaranczowo-żółty, zielono-żółty, zielono-niebieski, fioletowo-niebieski, fioletowo-czerwony.
Znamiennym jest fakt, że nazwy własne mają barwy podstawowe i drugorzędne. Trzeciorzedne zaczynamy określać opisowo uzywając przymiotników np. zielono-żółty. Zadziwiające jak mało barw potrafimy nazwać. Na dodatek żadnej barwy nie potrafimy opisać jednoznacznie bez uzycia fizyki. Np. czerwień może mieć setkę odcieni. Nasze nazewnictwo jest wysoce nieprecyzyjne i trudno byłoby nam podać różnicę pomiędzy purpurą (ang. purple) i fioletem (ang. violet). Ciekawe, że dotyczy to wszystkich języków i kultur.
Barwy monochromatyczne.
-----------------------------------
Barwy monochromatyczne to odcienie jednej barwy. Dla każdej z barw jesteśmy w stanie odróżnić ok 150- 200 różnych odcieni.
Przykład monochromatycznych odcieni barwy pomarańczowej.
Najprostszym przykładem fotografii monochromatycznej jest fotografia czarno-biała. Obrazy monochromatyczne zwykle stosujemy wówczas gdy mamy kłopoty z różnorodnością barw, nadmiernym wymieszaniem barw lub nie możemy zapanować nad zafarbami spowodowanymi różnym rodzajem oświetlenia w scenie.
Barwy harmonijne.
-------------------------
To barwy leżące obok siebie na kole barw. Co prawda tradycyjna teoria barw omawia raczej barwy uzupełniające (complementarne) i barwy kontrastowe (przeciwne). Jednakże barwy położone blisko siebie na kole barw doskonale z sobą współgrają. Typowe przykłady to skoszona w pasy trawa. Jeden pas jest soczyście zielony a drugi lekko przyżółcony. Nasz odbiór takich, zbliżonych do siebie, barw jest zwykle pozytywny a obrazy stworzone z użyciem takich barw zwykle wydają nam się spokojne, zrównoważone i nieagresywne.
Barwy harmonijne nieprzypadkiem zostały wymienione zaraz po monochromatycznych. Na zdjęciach barwnych zwykle bardzo trudno powiedzieć czy to monochrom czy harmonia zbliżonych do siebie barw.
Na wielu obrazach trudno ocenic czy to zdjęcie jest jeszcze mono-barwne czy już są na nim barwy bardzo do siebie zbliżone. Brak nagłych, zdecydownych przejśc od jednej barwy do drugiej zwykle klasyfikuje zdjęcie raczej jako monochromatyczne.
Barwy dopełniające – kontrastowe.
--------------------------------------------
Barwy leżące naprzeciw siebie na kole barw nazywamy dopełniającymi. Barwy te silnie kontrastują ze sobą dając jednocześnie przyjemny odbiór. Warto zapamiętać barwy uzupełniające dla podstawowych.
Czerwona – Zielona
Żółta – Purpurowa
Niebieska – Pomarańczowa
Barwy dopełniające ułożone obok siebie sprawiają wrażenie jaśniejszych niż są w rzeczywistości.
Cień prawie zawsze zawiera niewielką domieszkę barwy dopełniającej do barwy obiektu rzucającego tenże cień. Ten fakt często wykorzystuje się w fotografii cyfrowej dla ustalenia balansu bieli.
Żywe, kontrastowe barwy.
----------------------------------
Koło barw ułatwia kompozycję dwóch barw w pojedynczym kadrze. Kompozycja trzech żywych kolorów jest zadaniem nieco trudniejszym. Przewaga pojedynczej, jasnej barwy zwykle sprawdza się w kompozycji. Kombinacja kilku mocnych barw jest różnie odbierana i mocno zależy od gustów odbiorcy. To co dla jednych jest ładne innym moze się wydawac nie do zaakceptowania. Im więcej różnych barw w kompozycji tym „rozrzut” opinii będzie większy.
W układaniu żywych, jaskrawych barw też da się ustalić pewne bazowe zasady. Zwykle najlepsze, najbardziej dynamiczne są kombinacje trzech (lub więcej) barw odległych od siebie najwięcej jak to jest możliwe. Należy równiez pamiętać, że żywość barw będzie zależała od światła i od barwy tła.
Niezgodność barw.
-------------------------
Nie wszystkie barwy wyglądają dobrze obok siebie. Mówimy często „te kolory sie gryzą”. Często nadmiernie duża liczba barw wymieszanych ze sobą – obok siebie – wyglada jarmarcznie. Trudno się skupic na temacie obrazu.
Umiejetne użycie „niezgodnych” barw może dać ciekawe efekty, zwłaszcza jeżeli zależy nam na podkreśleniu bałaganu :). Trzeba jednak bardzo uważać bo łatwo możemy uzyskać nieprzyjemny dla oka obrazek.
Wiem, ze tego rodzaju wykład najlepiej byłoby poprzeć przykładami. Zamieszczam więc link do zdjęć obrazujących opisane wyżej zagadnienia.
http://plfoto.com/67742/autor.html - zdjęcia jednego z naszych kolegów z forum – wspaniały przykład wykorzystania zasad posługiwania się barwą.
Wnioski pozostawiam oczywiście Czytelnikom. Może trochę łatwiej będzie zrozumieć dlaczego niektóre zdjęcia podobają nam się bardzo a inne... niezbyt bardzo.
