Filtr w zenitarze jest elementem toru optycznego, i domyślnie jest wymagany. Nawet instrukcja o tym rzecze. Jeżeli używasz bez filtra, to być może pierścień ostrości został "przesunięty" - po to by skorygować brak filtra.
http://etischer.com/zenitar/zenitar16mm.html
http://www.dyxum.com/dforum/diy-fixi...topic6375.html
T.