Drugą kategorią budynków – które opodatkowane są wedle stawki właściwego dla działalności gospodarczej – są „budynki mieszkalne (ich części) zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej”. W tym przypadku warunkiem opodatkowania według wyższej stawki jest faktyczne zajęcie danego budynku (jego części) na potrzeby prowadzonej działalności. Budynek mieszkalny pozostający w posiadaniu przedsiębiorcy (lecz nie wykorzystywany faktycznie na cele prowadzonej działalności) podlega opodatkowaniu wedle stawek właściwych dla budynków mieszkalnych.
Przy opodatkowaniu takich budynków (ich części) w praktyce problemy sprawia określenie, kiedy można mówić o zajęciu „części budynku” na potrzeby działalności. Dotyczy to zwłaszcza przypadków wykorzystywania części mieszkania prywatnego (ale i części prywatnego domu) na potrzeby prowadzonej działalności. Przepisy u.p.o.l. nie precyzują bowiem, kiedy część mieszkania jest „zajęta na prowadzenie działalności”.
W piśmiennictwie wskazuje się, że podatek wedle wyższych stawek należy płacić wtedy, gdy część lokalu przeznaczona na działalność jest fizycznie wydzielona oraz nie jest wykorzystywana na inne potrzeby2. W interpretacji Prezydenta Miasta Łodzi z dnia 3 sierpnia br., IIIRF 31100/1/02/07,
http://sip.mf.gov.pl, wskazano, że w sytuacji, w której część mieszkania jest wykorzystywana na potrzeby indywidualnej praktyki lekarskiej (i znajduje się tam biurko, komputer, krzesło, dokumenty oraz specjalistyczny sprzęt), ale lekarz nie przyjmuje pacjentów, zaś powierzchnia ta nie jest fizycznie wydzielona i jest także wykorzystywana na potrzeby osobiste, lokal nie stracił swojego mieszkalnego charakteru i nie trzeba płacić wyższego podatku. Dalej wskazuje się, że: „Zwrot „zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej” oznacza, że budynek mieszkalny lub jego część musi być faktycznie zajęty na działalność gospodarczą, nie wystarczy więc fakt, że jest on związany z działalnością gospodarczą, gdyż znajduje się w posiadaniu przedsiębiorcy. (...) Jeżeli zatem lokal mieszkalny lub jego część został zajęty na prowadzenie działalności gospodarczej, ale powierzchnie zajmowane na prowadzenie działalności gospodarczej służą jednocześnie celom mieszkalnym, to będą one korzystały ze stawki określonej w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a) ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, tj. jak dla budynków mieszkalnych”.
